Geçen TRT Belgesel kanalında izlemiştim, paylaşayım dedim..

İlk Buhar Türbini
Geleneksel teknoloji tarihleri buhar türbinin tasvirini ilk yapanın 1629’da Giovanni Branca olduğunu söyler. 1648’de John Wilkins Mathematical Magic adlı eserinde bir şişi çeviren buhar türbini tasvir etmektedir[1].

Osmanlı astronomu ve mühendisi olan Takiyüddîn Muhammed ibn Ma’rûf er-Râsıd (1521-1585), 1546 tarihli et-Turuku's-Seniyye fî'l-Âlâti'r-Rûhâniyye (Otomatlar Üzerine Önemli Metodlar) eserinin 6. bölümünde döner şişi çevirmeye yarayan üç düzenek tarif etmektedir. İlk düzenek buhar gücüyle hareket etmektedir. İkincisi, hareketi sıcak hava türbiniyle çalışmaktadır. Üçüncüsü, nisbeten küçük bir gücü, çevirme koluyla hareket ettirilen dişli çarklar vasıtasıyla aktarma prensibine göre imal edilmiştir.
http://4.bp.blogspot.com/_uJA72-Oocaw/SYoucokloqI/AAAAAAAAADQ/0wGFEGcWEl8/s400/buhartrib%C3%BCn%C3%BC.JPG
Takiyüddîn'in eserinde tasvir ettiği buhar türbinin modeli (Fuat Sezgin'in kitabından[2])

İlk düzenekte, kanatlı dolap benzeri bir türbin ile birlikte kapalı, ısıtılmış su kazanından bir boruyla dışarı çıkan buhar vasıtasıyla şiş dönmektedir. Takiyüddîn’in tarifine göre, borunun ağzı bir su kabına sokularak kazana yeniden su sevk edilir. Bu tür buhar düzeneklerinin kendi zamanında oldukça yaygın olduğunu bildirmektedir [2].

Bu eser, İslam medeniyetindeki hiyel geleneğinin bir devamı olarak düşünülebilir. İlm-i hiyel, pnömatik ve hidrolik sistemlerin işleyişini ele alan bir disiplindir. Bu ilimde önde gelenler Benû Musa kardeşler (Ö.873) - Ebû Cafer Muhammed ibn Mûsâ ibn Şâkir, Ahmed ibn Mûsâ ibn Şâkir, El-Hasan ibn Mûsâ ibn Şâkir-, Ebû Reyhan Muhammed ibn Ahmed el-Bîrunî (973-1048), el-Cezerî (1136-1206), Endülüslü el-Muradî ve Takiyüddîn’dir [3].

Takiyüddîn bu eserinde tasvirlerini verdiği mekanik aletler, hava, boşluk ve denge prensipleri üzerine yapılan çalışmalara dayanmaktadır. Kitap bir giriş ve altı kısımdan oluşmaktadır. Muhtevası şöyledir [4]:
Birinci Bâb – Saatler hakkındadır.
İkinci Bâb – Ağır yükleri kaldıran aletler hakkındadır.
Üçüncü Bâb – Suyu yukarıya çıkaran mekanik aletler hakkındadır.
Dördüncü Bâb – Şekilleri, çeşitli fıskiyelerden farklı olmayan, nakaratlı ve sürekli sesin yapımı hakkındadır.
Beşinci Bâb – Çeşitli aletler hakkındadır.
Altıncı Bâb – Bir hayvanın hareketi olmadan, kendi kendine dönen bir et kızartma aleti olan bir şişin kullanılışı hakkındadır.

Referanslar

[1] Ahmad Y. al-Hassan, “Taqi al-Din and the First Steam Turbine”, http://www.history-science-technology.com/Notes/Notes 1.htm

[2] Fuat Sezgin, İslâm'da Bilim ve Teknik, Cilt V, 2007, s. 37-38.

[3] Atilla Bir ve Mustafa Kaçar, “İslam Medeniye’tinde Hiyel Geleneği ve Takiyüddin Rasıd’ın Et-Turuku’s-senniyye Fî Alâtu’r-rûhaniyye Adlı Eseri”, Bilim ve Sanat Vakfı.

[4] Yavuz Unat, “Türk Teknoloji Tarihinden İki Örnek: Cezerî ve Takiyüddîn”, I. Türk Bilim ve Teknoloji Tarihi Kongresi, 2001.

@bosveryaaa haklısın kardeşim o yorumuma böyle bir yorum yapacak zekayla boy ölçüşemem ..Doğru diyorsun en iyisi sallamak..

@adolf2 anlama yetisini kaybetmiş mal , suriye ırakta ne olduysa bugün benzer olaylar yaşanıyor , Ankaranın göbeğinde son 6 ayda 3 kez bomba patlıyor, doğuda birçok ilçede şehir savaşları yaşanıyor teröristlere karşı ( olayın tarihsel sürecini hiç anlatmıyım valilere verilen talimatlar ,orduya yapılan operasyonlar falan o at gözlükleriyle anlamazsın zaten) ,olayın fotoğrafı bu,Irakta olanlar bugün Suriyede yarın yakın zamanda içimizde daha şiddetli olaylara gebeyiz (Allah göstermesin ) ,BOP süreci takır takır işliyor Allah sonumuzu hayır etsin dediğim için mi eksiyi bastın bre gafil ..

İngilizler daha 1880 lerde Mısıra girerken demokrasi götürüyoruz diye girmişlerdi , iğreti geldi artık şu batının doğuya demokrasi getirmesi ,biz daha demokrasi götürecek kadar içeride demokratik dışarıda da kapitalist olamadık..

Maalesef Irak ,Suriye ve arkasından sıra bize geldi , adım adım yavaş yavaş içerimize girdi ,ne yazık ki bunlar daha başlangıç sınırlarımız hallaç pamuğuna döndü, Allah sonumuzu hayır etsin..

Irak'a bak anlarsın gerisi teferruat..

@malcolm çünkü o yazdığın sitenin her yalanına detaylı araştırma yapacak halimiz yok hali hazırda o var ben de yetmezse diye yabancı kaynaklar veriyorum..Sanki akit gazetesi çok kaliteli seviyeli bir gazete de yada belgelerletarih sitesi çok tarihsel de tıbbiyeli hikmet yyanında kusur kalsın

Bu da bir ingiliz sitesinden orada da Çanakkale Savaşındaki başarılarından bahsediyor ,resmi tarih değil okuyun öğrenin bari ingilizceniz varsa tabiii...

http://www.nam.ac.uk/exhibitions/online-exhibitions/enemy-commanders-britains-greatest-foes/mustafa-kemal-ataturk

ABD Körfez savaşında Kuzey Irak için de aynısını demişti ama sonra ne oldu :))

@bircanalbak bu konunun ilacını vermiş zaten oradan okunması gerekli..Deniz Savaşında yer alamaz zaten adam karacı , Çanakkale zaferinden sonra ünlendir..Elin gavuru hakkı haklıya veriyor da bizim zihniyet hala karalama peşinde.. En ufağından Avusturalyalıların sitesinden bakın nasıl bahsediyor Mustafa Kemal' den siz hala savaşmadı etmedi diyin

http://www.anzac.com/mustafa_kemal.html

Rusya' nın bir kısım askerlerinin çekmesinin ardından tesadüf olmasa gerek ABD ile Rusya anlaştı herhalde..

Tebrikler ben de en kısa zamanda alacağım, başarılar dilerim

Tarih siyasi ideolojinin arka kapısı olarak kullanıldığından beri televizyonlardaki tarih programlarının saatleri de çoğu zaman uygun değil ve izleyiciler genellikle değişmiyor , popüler tarihe kayış da bu yönde düşünülmeli bence..

En son kalkan uçağa binme yarışı ve askerlerin psikolojisi üzerine güzel başarılı bir film ama evet yavaş gidiyor ,savaşlarda aksiyona alışkın insanlar için uygun değil..

Türkiye'nin Siyasi İntiharı Yeni Osmanlı Tuzağı Cengiz Özakıncıdan güzel ve faydalı bir kitap..

Maalesef ama görünen o ki bu terör daha yeni başlıyor ve dallanıp budaklanacak bir şekilde..Bu bahar bize gidişatı gösterecektir herhalde..

Ne yapsınlar onlar da sisteme uyuyorlar herhalde , ama en azından donanımlı insanlar severek izliyorum ,okuyorum sıkılmadan..

@agacadalanvar iyi ki bir tane denk getirmişsin , ben en azından tarih diyince sadece Osmanlı tarihi ve Türkiye Cumhuriyeti dışında konularda paylaşıyorum ama ilgi yok

Aklımda bir şüphe vardı ama bakmadan yazdım doğru bu sefer hata yaptım..Ama bu tarz konu defalarca açıldı,son defa yazıcam bu soruya... Neyse Amerika'yı kuran George Washington , Rusya'yı tarım devletinden sanayi devletine doğru hamle yapmasını sağlayan Çar Deli Petro , Fransa'yı döneminin süper gücü yapan Napolyon , Almanların birliğini sağlayan Bismarc, Türkiye Cumhuriyetini bütün imkansızlıklara ve işgallere rağmen kuran ve anadoluyu kurtaran Mustafa Kemal listeme girer..

Tarihteki en büyük siyasetçisi kimdir gibi bir cümle ile türkçeyi katleden başlık sahibini kutluyorum.. Siyasetçi derken demokrasi ile yönetilen ülkelerdeki yöneticileri mi kastediyorsunuz ? Çünkü siyasetçi ancak demokrasi ile yönetilen ülkelerde olur bu yüzden yukarıda verilen cevapların birçoğunu kafadan eliyoruz..