Weimar Cumhuriyeti

    Birinci Dünya Savaşı sonunda feshedilen monarşik hükümetin yerine kurulan cumhuriyet rejimi “Weimar” olarak tanımlanmaktadır. 1919 ve 1933 yılları arasındaki dönemi kapsayan bu Cumhuriyet, Birinci Dünya Savaşı’nın ardından İmparator olan II. Wilhelm’in Almanya’dan kaçması üzerine ortaya çıkan siyasi bunalımın son bulduğu yeni hükümet dönemidir. Yeni kurulan hükümet ismini milli meclisin 1919 yılında toplanarak yeni anayasa oluşturduğu Weimar kentinden almıştır. Fakat yeni kurulan siyasi iktidar ilk zamanlar kendisini yıkılan Alman İmparatorluğu’nun halefi olarak gördüğü için “Deutches Reich” olarak adlandırıyordu. Weimar Cumhuriyeti, 30 Ocak 1933 tarihinde Adolf Hitler’in Şansölye olarak onurlandırılması ve hükümeti kurma yetkisinin verilmesine kadar görevde kalmıştır.

  • 1919 İşçi Ayaklanmaları ve Kurucu Meclis (6 Şubat 1919)
    Rosa Luxemburg

    1918’li yıllara gelindiğinde Rusya’daki devrimi örnek alan işçiler ayaklanarak işçi ve asker konseyleri kurdular. Bu ayaklanmaların Bavyera önderi olan Kurt Eisner, Sovyet Cumhuriyeti’nin kurulduğunu ilan etmiştir. Bu arada Friedrich Ebert’in başkanlığını üstlendiği Halk Komiserleri, sanayinin kamulaştırılması ve işçi kesiminin siyasi haklardan faydalanması için çalışma süresini 8 saat olarak sınırlandırdılar. Ocak 1919 ayaklanmasında Spartakistlerin önderleri olan Rosa Luxemburg ve Kurt Liebknecht, işçilere genel grev ve silahlı ayaklanma çağrısı yaptılar. Bunalımın giderek arttığını gören Ebert, dönemin Genelkurmay Başkanı Groener’i ayaklanmayı bastırması için görevlendirdi. Groener işçi ayaklanmalarını kanlı bir saldırı ile 10 Ocak’ta bastırdı. Gösterilerde ele geçirilen ayaklanmacıların hepsi kurşuna dizildiler. Spartakist önderler olan Rosa Lüxemburg ve Karl Liebknecht ve Kurt Eisner ayaklanma bastırılırken öldürüldüler.

    Ülkedeki anarşi ortamının giderilmesi için bütün halkında söz sahibi olduğu bir kurucu meclisin oluşturulması şarttı. 6 Şubat 1919 tarihinde toplanan kurucu meclis, Ebert’i başkanlığa getirdi. 24 Şubat-31 Temmuz tarihleri arasında hazırlanan Anayasa tasarısı, 11 Ağustos 1919 tarihinde kabul edilerek yürürlüğe girdi. Yeni kabul edilen anayasa Yasama organı olarak İmparatorluk Meclisi (Reichstrat) ve Yasama Meclisi (Reichstag) adlı iki meclisten oluşuyordu. Yeni kurulan sistemde devlet başkanı, başbakan ve bakanları seçmesinin yanı sıra yasaları onaylama ve silahlı kuvvetleri komuta etme gibi önemli yetkilerinden sahibiydi. Yedi yıl süreyle seçilen devlet başkanı bir dahaki seçimde tekrar iktidara gelebiliyordu. Yapılan seçimlerin ardından Ebert devlet başkanlığını üstlenirken, Schidermann ise başbakanlığa atandı. 

  • Versay Antlaşması’nın Ekonomik Bunalımı
    Versay Antlaşması İmzalanırken

    28 Haziran 1919 tarihinde imzalanan Versay Antlaşması’nın ağır mali ve askeri yükü Almanya’nın siyasi otoritesini de kısa sürede yozlaştırdı. Antlaşmanın içerdiği ağır hükümler, savaşın ülkede yarattığı yıkım ve ekonomik bunalım ile birlikte işsizlik ülkeyi sarmıştı. Bu koşullar altında Weimar Cumhuriyeti başarısız oldu. 1920 ve 1923 yılları arasında bunalımlar hiç bitmedi. İşçi sınıfının yaşamında önemli değişiklikler yapılmamasına rağmen sanayiciler büyük birleşikler kurarak büyük sermaye sahibi oldular. 1920 yılında kurulan Nasyonal Sosyalist Parti, Versay Antlaşması’nın getirdiği askeri müdahalelere ve barış koşullarına karşı savaşı körükledi.

    Bu arada sürüp giden yüksek enflasyon karşısında Alman parası markı, inanılmaz derecede değer yitirdi. Haziran 1923 tarihinde 4.2 trilyon mark 1 ABD dolarına eşitti. Ekonomik olumsuzlukların devam etmesi ve Versay Antlaşması’nda belirtilen Alman halkının da savaş suçuyla yargılanması ülkenin Adolf Hitler’e daha da yakınlaşmasına neden oldu. Adolf Hitler’in önderliğini yaptığı Nazi Partisi Yahudilerin ekonomiyi sömürdüğünün ileri sürerek alt ve orta tabaka halkın ayaklanmasına neden oldular. Hitler’in Münih’te yapmayı planladığı darbe girişimi Kasım 1923 yılındaki halk ayaklanmasıyla başlatıldı. Ancak hükümet taraftarı olan General von Kahr, açtığı ateş sonucu 16 göstericiyi öldürdü ve Hitler tutuklanarak hapse atıldı.

  • Devlet Başkanı Hindenburg’un Ölümü ve Weimar Cumhuriyeti’nin Çöküşü
    Adolf Hitler ve Cumhurbaşkanı Hindenburg

    Hükümetin Maliye Bakanı ve Reichbank’ın Müdürü olan Dr. Schacht, 1924-1929 yılları arasında bir dizi ekonomik çalışmalar hazırlayarak Almanya’nın kötü ekonomisini düzeltmeye çalıştı. Yapılan çalışmalar sonucunda ekonomi canlandı, toplumsal düzen yeniden sağlandı. Siyasal sistemde ise sağcılar giderek güçlenmeye başladılar. Devlet başkanı olan Ebert’in ölümünden sonra 1925 yılında yapılan başkanlık seçimlerinden Mareşal Hindenburg devlet başkanlığına getirildi. Aynı yıl Hitler hapisten çıkarak Nasyonal Sosyalist Partinin başına geçti. 1929 yılında Avrupa’da patlak veren ekonomik bunalım Almanya’ya da sıçradı. Ekonomik kriz sonucunda Alman ekonomisi %50 üretimini kaybetti ve 1931 yılında bankaların çoğu iflas bayrağını çekti. Ülkedeki ekonomik kriz ve işsizliğin milyonları bulmasıyla birlikte 1930 yılında yapılan seçimlerde işçiler komünist partiye yakınlaştılar. Bu çalkantılı ortamda yapılan 1930 seçimlerinde Komünist Parti ile Nasyonal Sosyalist Parti yaklaşık 6’şar milyon oy aldılar. Nazi Parti’si, yapılan seçimler sonunda Reichstag’a 107 milletvekili ile girdi. Devlet Başkanı Hindenburg’un başkanlığa atadığı Heinrich Brüning bir koalisyon hükümeti kurdu ve 1932 yılında düzenlenen Başkanlık seçimleri sonucunda tekrar Hindenburg liderliğe geldi. 1932 seçimlerinde oyların %32’lik kısmını almasına rağmen iktidara gelemeyen Nazi Partisi’nin lideri olan Adolf Hitler, 10 Aralık 1933 tarihinde Hindenburg tarafından hükümeti kurmakla görevlendirildi. Şansölye olarak onurlandırılan Adolf Hitler’in yönetime gelmesiyle birlikte ve daha sonra başkan olan Hindenburg’un ölümüyle Hitler Ağustos 1934 yılında Devlet Başkanlığını da ele geçirerek Weimar Cumhuriyeti’ni sonlandırdı.             


Tarihiolaylar.com internet sitesinde bulunan bütün içerikler Tarihi Olaylar editörleri tarafından hazırlanmaktadır. İzin alınmadan ve kaynak gösterilmeden kullanılamaz.

Copyright 2024 - Tüm Hakları Saklıdır.