Lade Deniz Muharebesi, İyon ayaklanması döneminde M.Ö. 494 yılında gerçekleşmiştir. Muharebe Pers Donanmasının İyon kenti ittifakına karşı kesin zaferiyle sonuçlanmıştır ve İyon ayaklanmasını tamamıyla sonlandırmıştır. 

Tarih M.Ö 494 ve İyon Ayaklanması altıncı yılını bulmuştu. Yeniden kurulan Pers birlikleri artık daha güçlü ve daha kapsamlı bir kara ordusu ile Milet kenti kapılarına dayanmışlardı. Kentin denizden kontrolü ise Pers hakimiyetine boyun eğen Kıbrıs, Mısır, Kilikya ve Fenike donanmalarından kurulu bir birlik tarafından sağlanıyordu. Pers komutanlarının bu kuşatma ile tek amacı vardı. Milet’in düşmesi demek İyon Ayaklanması’nın can damarını kesmek ve isyanı boğmak demekti. Bu sefer yeteneksiz kelimesi belki ağır olacaktır fakat savaş tecrübesi bulunmayan komutanların bu birlikleri komuta etmesi düşünülemezdi. Bu kapsamlı seferin başına I. Darius tarafından Grekleri çok iyi tanıyan Komutan Datis kumandasına verildi. Bu seferin ayak sesleri duyulmaya başlandığında Milet çoktan diğer İyon kentlerinden ve müttefiklerinden yardım çağrısında bulunmuştu. Herkes biliyordu Milet’in düşmesinin Grek halkının ve kentlerinin sonu olacağını. Miletli komutanlar Panionion’da yaptıkları görüşmede bir kara ordusu ile savaşmak yerine bütün güçlerin surların gerisinde savaşarak kenti savunmasının daha mantıklı olacağını düşündüler. Kentin denizden savunulması amacıyla ise toplanabilen tüm savaş gemileri, Milet açıklarında Lade Adası’nda savaş düzeni alacaklardı. Lade Adası, Milet’in denizden savunulması için İyon kentleri ve Midilli’nin yardımıyla toplana tahmine 353 savaş gemisinden oluşan bir donanma tarafından korunmaktaydı.

Tam bu noktada Heredot’un anlatımına göre Pers komutanlar, kentlerinden kovulan tiranları kentlerine dönerek vatandaşları isyandan vazgeçirmek için elçi olarak görevlendirilmişlerdi. Ayrıca bu tiranların hayatları kentlerdeki halkın bu tiranları dinlemelerine ve isyandan savunmalarına bağlıydı. Pers komutanların bu tarihi manevrası aslında olası bir deniz savaşında İyon donanmasına karşı alacakları olası bir yenilgiye gerek kalmadan kentleri ele geçirmekti. Fakat umulan olmadı ve tiranlar bir gözdağı olarak görüldü ve kentlerden tekrar kovuldular. “Tarih tekerrürden ibarettir” sözü tiranlar için söylenmiş olsa gerek. Bu arada İyonların savaş meclisinde harekatın komutanı olarak Phokaialı Diosios getirilmişti. Fakat birkaç gün sonra donanmadaki talimler azalmaya başladı ve laçkalık baş gösterdi. Donanmanın alacağı hezimeti öngörüp kendi kentlerinin de savunmasız kalacağını anlayan Sisamlı komutanlar İyon donanması ve Milet’in savunmasından vazgeçmişlerdi. İşte bu dönemde savaş başlamadan İyon birlikleri kan kaybetmeye başladılar.

Bu durumun yaşanmasından birkaç gün sonra Pers güçleri ve İyon güçleri karşı karşıya gelmiş ve savaş başlamıştı. Savaş başlar başlamaz Sisamlılar Perslerle anlaştıkları gibi İyon kuvvetlerine ihanet etmişlerdi. Bu durumu gözleyen ve geri çekilmenin nedenini anlayan Midilli donanma güçleri de geri çekilerek kendilerini ülkelerine zor attılar. Müttefiklerin dağılmasıyla birlikte emrinde kalan 100 savaş gemisi ile büyük Pers donanmasına direnen Sakız Adası filosu da daha fazla dayanamayarak yenik düştü ve İyon Ayaklanması deniz güçleri mağlup oldu. Bu muharebeyle birlikte İyon ayaklanması da resmen sonlandı.