Galaksi ya da Gök Ada olarak da adlandırılan bu oluşum; uzayda milyonlarca yıldızın, gaz ve toz bulutlarının kümeleştiği uzay odaklarının genel adı olarak bilinir. Evreni oluşturan bu gök cisimleri belirli bölgelerde yoğunluk gösterir. Gök cisimlerinin yoğun olarak bir arada bulunduğu ve düzenli bir sistem oluşturduğu bu bölgelere “galaksi” adı verilir. Galaksilerin keşfi çok yakın bir geçmişe dayanır. Edwin Hubble, 20. Yüzyılın başlarında yaptığı gözlemler sonucunda bizim galaksimiz (Samanyolu) dışında da galaksiler olduğunu keşfetmiş insanların evrene bakış açısını tamamen değiştirmiştir.

Tipik galaksiler 10 milyon (cüce galaksi) ile bir trilyon (dev galaksi) arasındaki miktarlarda yıldız içerirler. Bir galaksinin içerdiği yıldızların hepsi o galaksinin kütle merkezini eksen alan yörüngelerde döner. Galaksiler çeşitli çoklu yıldız içerebilirler. Örneğin, çevresinde gezegenler ve asteroitler gibi çeşitli kozmik cisimler dönen Güneş, Samanyolu galaksisindeki yıldızlardan yalnızca birisidir. Merkezinde bir miktar gaz ve toz bulunsa da, burası çoğunlukla eski yıldızlarla kaplanmıştır. Sarmalın kollarındaysa, büyük bir gaz ve toz yığınıyla genç yıldızlar vardır. Milyonlarca yıl sonra, galaksinin sarmal kolları merkeze doğru katlanarak, eski yıldızların çoğunlukta olduğu, çok az gaz ve toz içeren elips biçiminde bir galaksi oluşturur. Her galaksi, sonunda küreselleşir ve bu evreden sonra, büyük bir olasılıkla “Kara Delik” haline gelir.

Samanyolu galaksisinin dışına çıkılıp birkaç milyon ışık yılı gidildiğinde, bu gibi gök adalara sıklıkla rastlanılır. Biçimleri ve büyüklükleri değişiktir. Birbirine az çok benzeyenler varsa da eş olanı yok gibidir. Küçük dürbünlerle gökyüzünü taradığımız zaman, ışık veren gaz bulutu gibi gözükürler. Onun için çoğuna nebülöz denmiştir. Büyük teleskoplarla, bazılarının yıldızları tek tek ayırt edilebilir. Dünyamızın bulunduğu galaksi olan Samanyolu’na 1.5 veya 2 milyon ışık yılı yakınlıkta olan galaksi Andromeda’dır. Çok daha büyük sarmal bir galaksi olan Andromeda’nın elips biçiminde iki uydusu vardır. Önceleri, Samanyolu içinde bir nebula olduğu sanılan Andromeda’nın bağımsız bir galaksi olduğunu, 1924’te Hubble teleskopu saptamıştır. Andromeda Galaksisinin incelenmesi ile elde edilen veriler, kendi galaksimize de ışık tutması bakımından önemlidir. Galaksiler etraflarına radyo dalgaları yayarlar ve bu radyo dalgaları bakımından güçlü bir kaynak oluşturanlara “Radyo Galaksi” adı verilir.

Gözlemlenebilir evrende 100 milyardan fazla galaksi olduğu sanılmaktadır. Galaksilerin çoğu 1.000 ile 100.000 parsek arasındaki bir yarıçapa sahip olup, genellikle birbirlerinden milyonlarca parsek uzaklıklarda bulunurlar. Galaksiler arası uzay ortalama yoğunluğu m3 başına bir atom bile düşmeyecek derecede az olan bir gazla doludur. Galaksilerin çoğu, kütle çekimi etkisi sayesinde birbirlerine bağlı “galaksi kümeleri” adı verilen topluluklar oluştururlar. Bu kümeler içinde en çok bilineni “Başak Takım Yıldız” içindeki Virgo kümesidir. Astronomlar, bugün kullanılan teleskoplarla gözlenebilecek bir milyar galaksi bulunduğunu tahmin etmektedirler. Orta büyüklükte bir galaksi olan Samanyolu’nda 100 milyar kadar yıldız bulunmaktadır. Büyüklüğü hakkında bir fikir edinmek için, ışığın bir ucundan öbür ucuna 100.000 yılda erişebileceğini (Güneş’ten Dünya’ya ışık 8 dakikada gelebilmektedir) ve Güneş’in galaksimizi bir kez dolanması için 250 milyon yıl gerektiğini söylemek sanırım yeterli olacaktır.  

Karanlık madde, henüz çok iyi bir şekilde anlaşılamamış olmakla birlikte, öyle görünüyor ki, galaksilerin kütlesinin yaklaşık %90’ını “Karanlık madde” oluşturmaktadır. Gözlem verileri bazı galaksi merkezlerinde “Dev Kara Deliklerin” mevcut olabileceğini ortaya koymaktadır. Anlaşıldığına göre, Samanyolu galaksimizin çekirdek kısmı da böyle bir kara delik içermektedir. Galaksilerin uzayda rastgele dağıldıklarını ileri süren teoriler, modern araçlarla yapılan gözlemler sonucunda önemi kaybetmiştir.

Galaksilerin hepsi belli bir düzen içinde evrende yer alır, galaksileri oluşturan yıldızların ve diğer gök cisimleri de belli bir kanun içinde hareket eder. İçinde bulunduğumuz Samanyolu galaksisi gibi milyonlarca galaksi var olup, bütün bunlar saniyede binlerce kilometre hızla hareket eder. Keşfedilerek Astronomlar tarafından sınıflandırılmış bazı önemli galaksiler ise şunlardır: Samanyolu, Andromeda, LMC, SMC, Fornox Sistemi, NGC, Maffei I, NGC 6822, NGC 205’dir.