Dostoyevski: Puşkin Konuşması

"Ana vatanı kalkındırmayı, ona yol göstermeyi emel edinecekleri yerde, genç nesil düşler içinde yaşamayı seçiyor. Rusya'yı ilgilendiren hiçbir konuyu öğrenmek bile istemeyip yabancı öğrenimlerin, kökü dışarıda fikirlerin peşine takılıyor. Sonuç olarak bu gün, bütün şüphelerin ötesinde, genç neslimiz kökü ve etkileri tümden dışarıda olan şu veya bu siyasî partiler tarafından avlanıyorlar. Ama öğrencilerimizden biri bu toplumdan bıkıp bunun dışına çıktığı zaman, halka dönüp halka varacağı yerde, kendisi için sisler içinde, bulanık bir yola giriyor ve dış ülkelere gidiyor. Avrupalılaşmak için kaçıyor. "Evrensel İnsan" olmak sevdasına kapılıyor ki bu da onu halkla olan ilişkilerinden koparıyor ve ayırıyor. Oysa ki asıl gerçek kurtuluşumuz halkta ve halkın arasına katılmaktadır; çok büyük bir konu bu. İşin asıl kötü yanı, akıllı ve zeki Ruslar'ın halktan koptuğunu halkın hissetmeye başlamış olmasıdır. Bunlardan "Halka Dönenler" ise halk tarafından hor görülmüşlerdir. Bu geniş ve çeşitli sebepler çökmüş Avrupacı-Rus toplumu tarafından yaratılmıştır. Asla ana vatanın gerçek halkı tarafından ortaya atılmamıştır. Ne bu topluluğun, ne de genç neslin halkımız hakkında en ufak bir bilgisi vardır. Halkın hayatını yaşayacakları yerde bu genç adamlar halkın en önemli kurallarını, mesela dini bile hor görmektedirler. Eğer bir kimse halka inmek ve halk arasında kalmak istiyorsa, her şeyden evvel halkı hor görmemeyi, ona yüksekten bakmamayı öğrenmelidir. Oysa bu bizim yüksek sınıfımız için imkânsız bir şeydir. İkincisi Tanrı'ya inanmalıdır insan. Bu da bizim Avrupalı Ruslarımız için imkânı olmayan bir şeydir."